Експертот за исхрана и суплементација, проф. Д-р Мирослав М. Врвиќ во една прилика зборуваше како треба да изгледа исхраната во текот на денот и кои се најздравите навики кои треба да ги применуваме.
– Избалансирана исхрана подразбира консумирање на потребни количини од сите видови намирници во зависност од возраста, полот, видот на работата, физичката активност во слободното време и општата психофизичка состојба, како и географските и климатските карактеристики на местото на живеење.
Разновидната исхрана подразбира пет оброци дневно, три главни оброци и две ужини, кои се рамномерно распоредени и вклучуваат приближно 500 г зеленчук и 400 г овошје, во различни бои – задолжително: зелена, црвена, бела.
Се инсистира на поголем внес на овошје и зеленчук. Дали веганите, кои обилно ги користат, се во предност?
– Одговорот на претходното прашање е и одговор на ова прашање. Сепак, да појаснам. Во ниту еден сегмент од животот, искуството нѐ учи дека не треба да губиме мерка, да немаме екстремни навики во ништо. Така е и со исхраната, особено што човекот е еволутивен сештојад.
Истражувањето на древниот начин на исхрана на нашите големи, големи предци, докажа дека квалитетот на животот и здравјето значително се подобриле со употреба на оган, термичка обработка на храната и други форми на подготовка на оброци со помош на топлина. Ова се однесува и на растителна и на животинска храна. Се разбира, не сè: нема да готвиме мед или да правиме печени краставици и цреши!
Затоа, не треба да имате екстремни навики во ниту еден сегмент од животот. Така е и со исхраната: веганите, особено строгите, кои не користат ниту мед, бидејќи е од животинско потекло, апсолутно не се во предност. Напротив!
Многумина не ја сметаат водата за храна. Дали грешат?
– Водата е храна, суштинска хранлива материја. Нема енергетска вредност, но е неопходна за сите процеси во телото. Тоа значи дека мора да се консумира, како и другите намирници, редовно, во потребните количини.
Треба да се внесуваат вкупно 2-3 литри во оброците и да се консумираат дневно, што значи дека е доволно да се испие околу 2 литри, распоредени помеѓу времето кога станувате и времето кога легнувате. Таканаречената стандардна чаша вклучува 250 мл вода, па од овие податоци произлегува дека треба да пиете околу 8 чаши вода дневно.
Дали додатоците (суплементите) во исхраната можат да го зајакнат имунитетот?
– Несомнено можат. Не би бил склон да кажам – дека го зајакнуваат имунитетот, но и дека придонесуваат за добра физиолошка состојба на организмот. Тоа е затоа што се поставува фундаменталното прашање, што значи „зајакнување на имунитетот“? Логичниот одговор е дека ние сме поотпорни на агенси кои предизвикуваат болести и други негативни влијанија од околината.
Доколку следиме урамнотежена исхрана, практикуваме физичка активност, спиеме во времето што го диктира биолошкиот ритам-часовник, без ноќно будење, не ни се потребни никакви додатоци во исхраната. Сепак, често ги голтаме, во големи количини.
Која е горната граница на внесување во зима на витамини како Б, Ц, Д?
– И во овој одговор треба да се биде внимателен и јасен. Сите витамини се секогаш потребни во исти количини. Така е и со витамините од Б-групата (Б-комплекс) – потребите се исти или речиси иста количина и во лето и во зима. Во зима, обично се обраќа посебно внимание на витамините Ц и Д. Првите затоа што во зима нема свежо овошје и зеленчук во нашата клима, а витаминот Д затоа што нема доволно сонце.
Сега овошјето и зеленчукот се достапни во текот на целата година. Има и храна од растително потекло сочувана со млечна киселинска ферментација, кисела зелка и кисели краставички, чии бактерии одржуваат добар дел од првобитната количина на витамин Ц.
Витаминот Д се наоѓа во жолчката од јајцето и морската риба (и во конзервираните производи). Евентуалниот недостиг во зима во денешно време е надминат со збогатување на млечни производи.
Како можат минералните компоненти во суплементите да ни помогнат?
– Минералите, поточно минералните компоненти на храната, се есенцијални микрокомпоненти на храната, како и витамините, т.н. микронутриенти, што значи дека тие мора да се внесуваат. Најчест е недостатокот на железо во исхраната, што доведува до анемија. Се манифестира со ниски концентрации на хемоглобин, клучниот транспортер на кислород преку црвените крвни зрнца.
Чест е и недостатокот на цинк и селен, што резултира со намален отпор (имунитет) на организмот. Недостатокот на железо и цинк може да се спречи со правилна исхрана. Селенот е поголем проблем – количината во храната зависи од содржината во почвата.
Важноста на пробиотиците и пребиотиците исто така дојде до израз.
– Пробиотиците и пребиотиците станаа актуелни во 80-тите години на минатиот век. Бидејќи научните сознанија за овие компоненти на храната, поточно – на нашиот организам, се зголемуваа, сè поголем интерес се насочуваше кон нив бидејќи тие благотворно делуваат на здравиот организам, особено во случаите на некои нарушувања.
Пробиотиците имаат корист за функционирањето и одржувањето на здравјето. Со помош на млечнокисели бактерии и квасци се добиваат јогурти, кисело млеко, павлака, кефир, кисела зелка и кисели краставички.
При раѓањето, бебето ги добива овие најкорисни бактерии од мајката, неопходни за здрав почеток на животот, па децата родени со царски рез во почетокот се „хендикепирани“. За да се надмине, со доење потребно е повеќе од половина година.
За да можат овие бактерии да се размножуваат нормално, така што нивниот број е десетпати поголем од сите клетки на нашето тело, потребни се пребиотици. Мајчиното млеко содржи најквалитетни пребиотици, што дополнително ја истакнува важноста на доењето.
Пребиотиците или диеталните влакна се наоѓаат главно во храна од растително потекло, имено инулин, пектини, целулозни влакна. Празот и слатките костени се богати со инулин, а некогаш наместо кафе се користела цикорија.
Кога се неопходни суплементи?
– Доколку е нарушена цревната микрофлора поради некоја болест, особено на дигестивниот тракт, или земање на некои лекови (пред сѐ антибиотици), потребно е да се земаат пробиотици и пребиотици и почесто да се користат производи од млечна киселина.
– Неопходна е и умерена физичка активност. Пешачете неколку пати неделно околу 30 минути, каде што како репер треба да го земете стандардот за пешачење повеќе од 1,5 км за околу 20 минути, вечера најдоцна до 21 часот, легнување пред полноќ и појадок околу 9 часот.
Заборавете на пушењето и престојот во просториите за пушење. Користете алкохол во умерени количини, избегнувајте ги сите газирани пијалаци, освен газирана минерална вода. Јасно е дека е тешко целосно да се усогласите со сè, но треба да се трудите колку што е можно повеќе.
На што друго треба да обратиме посебно внимание?
– Треба да избегнувате секаков вид стрес, кој вклучува механички и хемиски стрес поради загадениот воздух, но и бучава и лесен стрес во ноќните клубови. Најефективно е да се практикува сè што споменавме, но не опсесивно, бидејќи и ова е крајност што предизвикува стрес и напнатост, дури и во друштво со саканите. Целото интервју може да го прочитате на СТИЛ.рс.
