Зошто девојчињата созреваат порано за разлика од претходните генерации? Трендот на рана менструација низ генерациите…
Дали некогаш сте се запрашале зошто девојчињата денес го добиваат својот прв менструален циклус многу порано отколку нивните мајки или баби?
Оваа појава не е само случајност, туку тренд што научниците го забележуваат низ последните децении, пишува НМД.
Неодамнешно истражување во САД покажа дека девојчињата почнуваат да „менструираат“ на помала возраст, особено оние од малцински групи и од семејства со пониски приходи.
Овој феномен носи здравствени импликации, но и отвора прашања за причините кои стојат зад него.
Во овој текст ќе ги разгледаме резултатите од студијата, ќе направиме споредба со животот некогаш, и ќе ги анализираме причините и последиците од овој тренд.
Што вели науката: Детали од студијата
Неодамнешна студија спроведена во САД анализирала податоци од 71.341 учеснички, фокусирајќи се на возраста на првата менструација, расата и социоекономскиот статус.
Учесничките биле поделени во групи според годината на раѓање, од 1950 до 2005.
Студијата ја категоризирала возраста на првата менструација во неколку групи: многу рана (пред 9 години), рана (пред 11 години) и доцна (по 16 години).
Резултатите покажале дека девојчињата од помладите генерации почнуваат да „менструираат“ порано, а исто така им било потребно подолго време за циклусот да стане редовен.
Особено загрижувачки е податокот дека девојчињата родени помеѓу 2000 и 2005 година покажале значително поголем процент на рана и многу рана менструација.
Овие трендови биле поизразени кај девојчиња од малцински групи и оние од семејства со пониски приходи.
„Оваа студија ни покажува дека нешто во нашата околина или начин на живот се менува и влијае врз биологијата на младите девојки“, вели д-р Џулија Смит, ендокринолог и коавтор на студијата.
„Мораме да ги разбереме овие промени за да ги заштитиме идните генерации од потенцијални здравствени ризици.“
Како се живееше некогаш: Животот и исхраната во минатото
Пред неколку децении, животот изгледаше многу поразлично. Во 1950-тите и 1960-тите, децата растеле во свет каде што храната била помалку обработена, а оброците често се состоеле од домашно приготвена храна.
Семејствата јаделе свеж зеленчук, овошје, месо и млечни производи, а слатките и брзата храна биле реткост.
Физичката активност била дел од секојдневието – децата трчале наоколу, играле надвор и помагале во домашните обврски.
Стресот и изложеноста на хемикалии биле помали, а животот бил побавен.
Според историски податоци, просечната возраст за првата менструација во 1950-тите била околу 13 до 14 години.
Денес, таа возраст паднала на 11, па дури и 10 години кај многу девојчиња.
Оваа разлика од неколку години можеби не звучи драматично, но има големо влијание врз здравјето и развојот на детето.
Причини за порана менструација
Научниците идентификувале неколку фактори што придонесуваат за овој тренд:
1. Исхрана и дебелина: Современата исхрана, богата со шеќери, масти и обработена храна, доведува до зголемена телесна тежина кај децата.
Според Центарот за контрола и превенција на болести (CDC), дебелината кај децата е во пораст, а истражувањата покажуваат дека девојчињата со прекумерна тежина имаат поголема веројатност да почнат да „менструираат“ пред 12-годишна возраст.
„Телесните масти играат улога во производството на хормони како естроген, што може да го забрза почетокот на пубертетот“, објаснува д-р Емили Харис, педијатар.
2. Изложеност на хемикалии: Хемикалии како бисфенол А (BPA), кои се наоѓаат во пластика и пакувања за храна, можат да го имитираат естрогенот во телото.
Овие таканаречени ендокрини дисруптори се поврзани со порано созревање. „Децата се изложени на овие супстанции уште од рана возраст, преку играчки, шишиња за вода и храна“, вели д-р Харис.
3. Психолошки стрес и трауми: Современиот живот носи повеќе стрес, а студиите покажуваат дека трауматичните искуства или хроничниот стрес можат да го забрзат почетокот на пубертетот.
Ова е особено изразено кај девојчињата од сиромашни семејства или оние што растат во нестабилни услови.
Последици од раната менструација
Раниот почеток на менструацијата не е само биолошка промена – тој носи и здравствени и социјални последици, пишува НМД. Меѓу здравствените ризици се:
– Зголемен ризик од рак: Според Американското здружение за рак, девојчињата што почнуваат да „менструираат“ порано имаат поголем ризик од рак на дојка, јајници и ендометриум.
„Раниот почеток на менструацијата значи подолга изложеност на естроген, што може да го зголеми ризикот од одредени видови рак“, вели д-р Сара Џонсон, онколог.
– Кардиоваскуларни проблеми: Истражувањата покажуваат поврзаност меѓу раната менструација и зголемениот ризик од срцеви заболувања и мозочен удар подоцна во животот.
– Психолошки предизвици: Девојчињата што созреваат порано често се соочуваат со социјален притисок и емоционални тешкотии, бидејќи нивните тела се менуваат пред тие да бидат емоционално подготвени.
Споредба со минатото
Ако споредиме една девојка од 1950-тите и една од денес, разликите се впечатливи. Девојката од минатото најверојатно јадела свежа храна, била физички активна и имала помалку стрес.
Таа можеби го добила својот прв циклус на 14 години, што и давало повеќе време да созрее емоционално пред да се соочи со предизвиците на пубертетот.
Денешните девојки, од друга страна, растат со брза храна, помалку движење и повеќе изложеност на хемикалии и стрес, пишува НМД.
Како резултат, многу од нив го добиваат првиот циклус уште пред да наполнат 11 години.
Совети за родители и заедницата
За да се ублажат ефектите од овој тренд, експертите даваат неколку совети:
1. Здрава исхрана: Родителите треба да се стремат кон балансирана исхрана за своите деца, со многу овошје, зеленчук и интегрални житарици, и да ја намалат брзата храна и слатките.
2. Физичка активност: Редовното движење може да помогне во одржување здрава телесна тежина и да го намали ризикот од дебелина.
3. Намалување на изложеноста на хемикалии: Користете стаклени или нерѓосувачки садови за храна и вода наместо пластични и избегнувајте производи со BPA.
4. Поддршка за ментално здравје: Разговорот со децата и создавањето стабилна и поддржувачка средина можат да го намалат стресот и да им помогнат да се справат со предизвиците на растењето.
Заклучок
Раниот почеток на менструацијата е сложен феномен што одразува промени во нашето општество, од исхраната и животната средина до стресот и социоекономските услови.
Иако не можеме да го вратиме времето назад, можеме да преземеме чекори за да го заштитиме здравјето на идните генерации, пишува НМД.
Со поголема свесност и проактивен пристап, можеме да им помогнеме на девојчињата да растат здрави и подготвени за предизвиците на зрелоста.
Како што вели д-р Смит: „Нашата цел не е само да го разбереме овој тренд, туку и да создадеме услови за поздрави идни генерации.“
