Заблудите за исхраната кај лица со дијабетес: Објаснување од академик проф. д-р Предраг Ѓорѓевиќ
Исхраната на лицата со дијабетес е клучен елемент во управувањето со оваа хронична болест, но за жал, постојат многу заблуди кои произлегуваат од недоволна едукација.
Според академик проф. д-р Предраг Ѓорѓевиќ, „многу е важно да се зборува за исхраната на дијабетичарите, бидејќи постојат бројни заблуди на оваа тема“.
Оваа изјава ја нагласува потребата од правилно информирање на пациентите, особено оние со дијабетес тип 2, кои често се соочуваат со вишок телесна тежина, пишува НМД.
Важноста на намалувањето на телесната тежина
Дијабетесот тип 2 е силно поврзан со дебелината, а намалувањето на телесната тежина е примарна цел во третманот.
Како што објаснува д-р Ѓорѓевиќ, „најчесто станува збор за лица со вишок килограми, па главната цел мора да биде редукција на телесната тежина“.
Ова е поткрепено со научни студии, како што е истражувањето објавено во The Lancet (2018), кое покажува дека губењето на 5-10% од телесната тежина може значително да ја подобри гликемиската контрола кај пациенти со дијабетес тип 2 (Lean et al., 2018).
Д-р Ѓорѓевиќ предлага пример за диета со дневен внес од 1500 калории. Доколку пациентот го намали внесот на 1000 калории дневно, „со ваков рестриктивен режим, пациентите можат да намалуваат приближно 1 килограм на секои две недели“.
Иако ова може да изгледа бавно, резултатите се значајни на долг рок: „Тоа се околу 4 килограми месечно, 24 килограми за половина година или 48 килограми годишно“.
Оваа стратегија е во согласност со препораките на Американската дијабетес асоцијација (ADA), која нагласува дека постепеното и одржливо губење на тежината е најефективно за долгорочно здравје (ADA, 2023), пишува НМД.
Калориска вредност на хранливите материи
Еден од клучните аспекти во едукацијата на пациентите е разбирањето на калориската вредност на хранливите материи. Д-р Ѓорѓевиќ истакнува:
„Јаглехидратите и протеините имаат по 4 килокалории на грам, додека мастите имаат 9 килокалории на грам“. Ова знаење е од суштинско значење за пациентите да направат информиран избор на храна.
На пример, тој објаснува: „За внес на 100 килокалории, пациентот би требало да изеде 700 грама краставици, бидејќи тие содржат многу вода и малку суви материи. Истите 100 килокалории ги дава една супена лажица масло од 10 грама“.
Оваа споредба ја илустрира важноста од избор на намирници со ниска калориска густина, што е поддржано и од студијата на Rolls et al. (2005) во Journal of the American Dietetic Association, која покажува дека диетите богати со храна со висока содржина на вода и влакна, како зеленчук и овошје, придонесуваат за ситост и намалување на телесната тежина.
Препораки за исхрана
Д-р Ѓорѓевиќ препорачува консумирање на намирници богати со вода, влакна и ниска калориска вредност, како што се зеленчук и овошје, но не во форма на сокови.
„Овие намирници се богати со вода и влакна, имаат помалку калории и можат да придонесат за намалување на телесната тежина“, вели тој.
Ова е во согласност со насоките на Светската здравствена организација (СЗО), која препорачува дневен внес од најмалку 400 грама овошје и зеленчук за превенција и контрола на хронични болести, вклучително и дијабетес (WHO, 2020).
Заблуди за ригорозни диети и суплементи
Многу пациенти се подложни на заблуди за „магични“ диети или суплементи кои ветуваат брзо губење на тежината.
Д-р Ѓорѓевиќ предупредува: „Со ригорозните диети кои траат само неколку дена, најчесто се губи вода, а не масни наслаги.
Слично, ‘магичните’ суплементи кои се рекламираат не се ефикасни, бидејќи предизвикуваат губење на течности, што дава привидно намалување на тежината“.
Ова е поткрепено со истражувањето на Saper et al. (2004) во Annals of Internal Medicine, кое укажува дека многу диететски суплементи немаат научна основа и можат да бидат штетни.
Правилната исхрана кај лицата со дијабетес бара едукација, трпеливост и избегнување на заблуди.
Како што нагласува д-р Ѓорѓевиќ, клучот лежи во постепеното намалување на телесната тежина преку контролиран калориски внес и избор на намирници со ниска калориска густина.
Овие принципи, поткрепени со научни докази, можат значително да ја подобрат контролата на дијабетесот и квалитетот на животот на пациентите.
Референци:
– Lean, M. E., et al. (2018). Primary care-led weight management for remission of type 2 diabetes (DiRECT): an open-label, cluster-randomised trial. The Lancet, 391(10120), 541-551.
– American Diabetes Association (ADA). (2023). Standards of Medical Care in Diabetes—2023. Diabetes Care, 46(Suppl 1).
– Rolls, B. J., et al. (2005). Increasing the volume of a food by incorporating air affects satiety in men. Journal of the American Dietetic Association, 105(8), 1236-1240.
– World Health Organization (WHO). (2020). Healthy diet. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet
– Saper, R. B., et al. (2004). Common dietary supplements for weight loss. Annals of Internal Medicine, 141(9), 687-693.
