Дали некогаш сте помислиле дека едноставна навика како чепкање носот може да има сериозни здравствени последици? На крајот на минатата година, научниците од Сиднеј изнесоа изненадувачки тврдења дека луѓето кои често го чепкаат носот имаат поголеми шанси да развијат Алцхајмерова болест.
„Неможноста да се спроведат сложени активности од секојдневниот живот, како што се заборавот или тешкотиите во запомнувањето информации, може да укаже на недостаток на забележување на податоците или, во ретки случаи, фронтотемпорална деменција.
Постепено, може да се појават нарушувања на говорот, како во случајот со Брус Вилис, или промени во однесувањето. Може да дојде до интелектуално опаѓање или потешка адаптација во нови средини. Сите овие симптоми можат да бидат знаци за почеток на проблем“.
Над 55 милиони луѓе ширум светот страдаат од оваа дегенеративна болест, прашањето за причините и факторите кои придонесуваат за нејзиното појавување станува сè поважно. Каква е точно поврзаноста со ваквите навики и Алцхајмеровата болест?
Колку напреднала науката во откривањето на причината за оваа болест која погодува многу животи ширум светот? Во емисијата „Уранак“ на ТВ К1 за овие прашања објасни неврологот, проф. д-р Драган Павловиќ.
– Важно е да се напомене дека мирисната слузокожа се наоѓа во горниот дел на носната слузокожа, која е одговорна за примање на мириси од околината.
Овие мирисни сигнали се пренесуваат од клетките на слузокожата преку нервните патишта до центарот за мирис во мозокот.
Сепак, оваа област е и местото каде што може да се појават невродегенеративни болести како Паркинсонова и Алцхајмерова болест, чија функција може да опаѓа со возраста.
По 65-та година, околу 50 проценти од луѓето може да доживеат намалување на сетилото за мирис, додека овој процент е дури 75 проценти кај луѓето постари од 80 години.
Инфекциите и другите фактори можат да предизвикаат промени во нервните клетки лоцирани во центарот за мирис.
Воспалението во носната слузокожа не само што може да предизвика намалување на сетилото за мирис, туку може да предизвика и воспаление во нервниот систем, предизвикувајќи оксидативен стрес.
Дополнително, чепкањето на носот со валкани раце може да внесе штетни бактерии кои можат да го зголемат ризикот од развој на Алцхајмерова болест.
Важно е да се нагласи дека оралната хигиена, вклучително и редовното четкање на забите, исто така игра клучна улога во превенцијата од невродегенеративни болести.
За ризикот од развој на Алцхајмерова болест можат да придонесат и бактериите присутни во усната шуплина – вели докторот и додава:
– Дополнително, важно е да се има предвид дека различни фактори како вируси, габи и бактерии можат да имаат значително влијание врз појавата на невродегенеративни заболувања. ж
За време на пандемијата С-19, дознавме дека овој вирус може да се пренесе преку воздухот и да влезе во телото, чиј резултат може да биде хроничен КОBИД со манифестации како што се губење на меморијата, намалена концентрација и депpесија.
Има и пациенти кои развиле деменција по инфекцијата со коpонавиpyc. Важно е да се напомене дека има над 200 болести кои можат да доведат до деменција, а најчеста е Алцхајмеровата болест.
Покрај тоа, загадувањето на воздухот е уште еден фактор на ризик за развој на овие болести. Суштината на невродегенеративните болести лежи во присуството на протеини, протеини кои го менуваат својот просторен облик поради различни фактори.
Во однос на Алцхајмеровата болест се споменуваат два протеини, а тоа се амилоид бета и тау. Тау може да се најде и кај други невролошки заболувања, амилоидот бета е специфичен за Алцхајмерова болест.
Акумулацијата на овие протеини ги нарушува нормалните функции на мозокот, што се манифестира со губење на невроните, намалување на масата на мозокот, па дури и загадувањето на воздухот може да придонесе за овој процес, што доведува до клинички манифестации.
На прашањето дали може да се отстранат протеините од мозокот, проф. Д-р Павловиќ вели:
– Иако беше пробано, и по 20 години истражување, минатата година конечно беа регистрирани две моноклонални антитела кои треба да го исфрлат или барем да го врзат тој амилоид, адуканумаб и леканемаб.
Сепак, иако овие антитела донесоа одредени клинички придобивки, нивната употреба е придружена со сериозни несакани ефекти. Имено, забележливо е зголемување на случаите на мозочен инфаркт и отекување на мозочното ткиво.
Иако овие лекови се одобрени во Америка, компанијата што ги произведува го повлече тој адуканумаб поради овие несакани ефекти. Клучна карактеристика на Алцхајмеровата болест е таложење на амилоид бета во мозокот, што доведува до клинички промени.
Неодамнешните истражувања покажаа дека ова таложење може да се случи не само спонтано или наследно, туку и заразно. Кројцфелд-Јакобовата болест беше единствената што можеше да се добие инфективно, спонтано и наследнo.
Неодамна, случаите на неколку пациенти кои, по децении на администрација на човечки кадаверичен хормон за раст, развиле Алцхајмерова болест. Ова се првите случаи кои укажуваат на можноста за преносливост на инфективноста на амилоидниот бета протеин.
Протеините играат клучна улога во различни невродегенеративни болести, вклучувајќи ја и Алцхајмеровата болест. Лекарот исто така објаснува кои други невродегенеративни болести можат да бидат поврзани со акумулација на специфични протеини:
– Амилоид бета се развива помеѓу клетките, нарушувајќи ја нормалната комуникација, исхраната на клетките и другите витални процеси.
Од друга страна, тау протеинот се депонира во форма на неврофибриларни заплеткувања во клетките, што го нарушува транспортот на супстанции и предизвикува клеточна смрт.
Овој процес придонесува за појава на голем број тауопатии, меѓу кои е и Алцхајмерова болест, како и одредени видови на фронтотемпорална деменција.
Паркинсоновата болест спаѓа и во невродегенеративни нарушувања, иако се разликува по присуството на алфа-синуклеин и други протеини – додава тој.
Д-р Павловиќ нагласува дека во светот секој момент се тестираат 150 различни супстанции кои се потенцијално лековити за деменција, најмногу за Алцхајмерова болест.
Тој исто така нагласува дека нашите терапии се состојат од две класични групи кои се регистрирани пред неколку децении: инхибитори на холинестераза и антагонисти на рецепторот на NMD и, се разбира, превенција.
