Постои тренд на користење на нови, нетипични зачини за нашите краишта, како куркума, кари, сумак, коријандер, цимет и многу други. Ваквите навики се искучително корисни, затоа што зачините имаат одличен хранлив состав и бројни корисни ефекти по здравјето, истовремено ја прават храната попривлечна и ја намалуваат и потребата за посолување на оброците.
КАРИ: Мешавина од различни корисни зачини
Зачинот кари кој е достапен низ маркетите не е составен од една билка, туку тој се добива како мешавина од повеќе различни корисни зачини. За да се добие добар кари зачин, потребна е умешност, вештина, трпение и чувство за рамнотежа.
Карито потекнува од индискиот полуостров. Постојат најразлични комбинации од кои се добива, но главните составни елементи на секој кари зачин се: куркума, коријандер, кумин, толчник (пискавица или тилчец) и чили. Во некои комбинации влегуваат и: семе од синап, цимет, кардамон, лук, ловоров лист, морско оревче, каранфилче, различни биберови зрна итн.
Вкусовите на овој зачин можат да варираат од умерено до силно лути, а кога станува збор за хранливата вредност, кари зачинот, веројатно е најдобриот зачин што можете да го најдете на полиците низ маркетите.
Се работи за исклучително моќен антиоксидативен и микронутритивен (витамини и минерали) извор. Тоа и не е за изненадување, бидејќи карито е комбинација од особено корисни антиоксидативни зачини, кои веќе претходно ги наведовме.
Во една лажичка кари или во околу 15g, се содржат: 20 калории, 3,5 г јаглехидрати од кои дури 3,4 г растителни влакна, 0,9 г масти, 0,9 г протеини, 10% од дневните потреби за витамин Е, 5% од д.потреби за витамин К, 1% витамин Б5, 8% бакар, 15% железо, 22% манган, 4% селен, 4% од магнезиум, 2% цинк
Исто така, кари зачините вообичаено содржат и калиум, калциум, фосфор, витамини од Б групата и низа потентни антиоксидативни компоненти.
Моќно антиоксидативно и антивоспалително средство
Акутните, односно моменталните процеси на воспаленија му се од особена важност на телото во борбата против инфективните болести. Но, хроничните воспалителни процеси се многу штет-ни по здравјето.
Телото природно продуцира слободни радикали како метаболитички „отпад”. Ваквиот отпад е силно реактивен, па може да предизвика оксидативен ст-рес, односно да ги оштети различните клетки на организмот. Во спречувањето на овие процеси клучна улога играат антиоксидантите компоненти. Телото може самото да продуцира компоненти со антиоксидативни својства, но во голема мера зависи и од оние внесените преку исхраната.
Спречувањето на оксидативниот ст-рес го спречува развојот на хроничните воспалителни процеси во организмот, кои се еден од главните ризик фактори за најчестите хронични заболувања како што се: кардиоваскуларни, малигни заболувања, дијабет Алцхајмер итн.
Така, секоја компонента која може да помогне во намалувањето на хроничната инфламација е од особена важност. Секој зачин од којшто е составено карито, претставува посебно моќен антиоксидативен извор. Како поважни, ќе ги издвоиме само куркумата, коријандерот и чилито.
Чилито е богат извор на компонентата наречена капсицин, за која истражувањата потврдуваат извонредени антивоспалителни својства.
Куркумата е богата со куркумин, компонента што е доста истражувана и помеѓу останатото, кај неа се утврдени и следните потенцијални корисни ефекти: позитивно дејство врз здравјето и развојот на мозокот;
Куркуминот ја блокира молекулата наречена NF-kB која патува до јадрото и ја поттикнува експресијата на гените поврзани со воспаление. Оваа молекула се смета дека игра клучна улога во развојот на повеќето хронични заболувања.
Потоа, значајно го намалува ризикот од кардиоваскуларни и малигни заболувања. Помага при артритис, остеопороза и синдром на нервозни црева.
Коријандерот е одличен извор, главно на следните потентни антиоксидативни компоненти, кои имаат низа на корисни ефекти за нашето здравје: апигенин,кверцетин, кампферол, каротеноиди (лутеин, зеаксантин, бета-криптоксантин, бета каротен) итн.
Едно истражување утврдило значително намалување на алантоинот, кој се смета за маркер на оксидативниот ст-рес, после кон-сумирањето кари.
ЗДРАВСТВЕНИ БЕНЕФИТИ
Имајќи ја предвид извонредната хранлива вредност на кари зачинот, не треба воопшто да нè изненадат бројните потенцијални корисни ефекти по здравјето од неговата редовна употреба. Ќе наведеме само неколку од најзначајните:
I Подобро кардиоваскуларно здравје:
Редовната употреба на овој зачин може значително да придонесе за здравјето на срцето од неколку аспекти. Повеќе различни студии укажуваат дека кари зачинот може да го подобри протокот на кр-вта, односно циркулацијата, да ја подобри функцијата на кр-вните садови и да го намали холестеролот, што значително го намалува ризикот од срцеви болести.
Едно сериозно истражување, со над 100 илјади испитаници, укажува дека честата употреба на кари зачинот, може значително да ги намали нивоата на триглицеридите во кр-вта.
Исто така, постојат повеќе истражувања што сугерираат дека редовната употреба на карито, може да делува позитивно и врз притисокот, односно за неговото намалување. Во однос на кр-вниот притсок, кари зачинот е корисен и поради тоа што ја намалува потребата од солење на храната, а свесни сме дека солта е помеѓу главните ризик-фактори за развивање на хипертензија.
Ваквите ефекти главно се должат на извонредната антиоксидативна содржина на карито. Но, овој зачин може да се смета за добар за срцето и поради минералната содржина и растителните влакна.
Имено, растителните влакна (фиберот) се компоненти што поседуваат карактеристики кои можат да придонесат за превенцијата од дебелина, за слабеење, но и да го регулираат липидниот статус, што е од особена важност за здраво срце. Под регулирање на липидниот статус се поздразбира намалување на „лошиот” ЛДЛ холестерол и намалување на триглицеридите (мастите) во кр-вта.
II Може да помогне во намалувањето на шеќерот
Во една студија, со над 100 илјади испитаници, се покажало дека оние што умерено кон-сумирале кари, имале помали нивоа на шеќер во кр-вта, од тие што внесувале кари помалку од еднаш месечно.
За овој ефект, можат да придонесат и растителните влакна на карито. Познато е дека фиберот делува на дигестивните ензими и придонесува за значително поспора апсорпција на глукозата во кр-вотокот, што превенира од силни пикови, а потоа и нагли падови на глукозата во кр-вта.
Дополнително, јадењето зачинета храна, овозможува внесување помалку калории, што превенира од повишена телесна тежина – ризик-фактор број еден за дебелина и проблеми со шеќерот.
III Подобро здравје на мозокот
Порано важеше тврдењето дека невроните или нервните клетки не се способни да се делат или размножуваат, после раното детство. Сепак, утврдено е дека ова се случува.
Невроните се способни да формираат нови конекции, но во одредени делови од мозокот тие можат и да се размножуваат, со што би се зголемил нивниот број.
Еден од главните фактори за овој процес е т.н. хормон BDNF, кој е тип на хормон за растење кој функционира во мозокот. Повеќето чести ментални заболувања, вклучително и Алцхајмеровата болест, депресијата итн, се поврзуваат со намалените нивоа на овој хормон.
Интересно, токму куркуминот може да ги покачи нивоата на овој хормон и на тој начин да придонесе за превенцијата од когнитинвните заболувања поврзани со процесот на стареење, но и други ментални нару-шувања.
IV Подобра дигестија и помош при слабеење
Зачинетата храна, но и храната богата со растителни влакна, силно придонесува за подобра дигестија, но и побрзо заситување, што е од особена важност при процесот на слабеење.
Ваков ефект може да се очекува кај кари зачините, а веќе постојат и истражувања кои велат дека јадењето 6-12 г кари, силно придонесува за намалување на чувството на глад.
Дополнителни, потенцијални корисни ефекти по здравјето од редовната употреба на кари: антиканцероген ефект; поздрави очи и кожа; поцврсти коски; антимикробен ефект – помош при; уринарни инфекции; помош при артритис; помош во превенцијата од анемија; добар извор на антиоксидативниот витамин Е
