Прекумерната побожност која се граничи со фанатизам не е пожелна исто како што не е пожелно игнорирањето на постоењето на Бога, велат црковните лица.
Сепак, постојат одредени обичаи кои ги следиме со децении наназад, без притоа да се посомневаме во нивната исправност:
1. Постојат „мрсни“ и „посни“ слави
Вистина е дека славите не се ниту мрсни, ниту посни, но деновите во кои паѓаат можат да бидат мрсни или посни. Во зависност од тоа кој ден паѓа славата, се приготвува и таква трпеза.
На пример, ако една година Ѓурѓовден се падне во четврток, се подготвува мрсно јадење, бидејќи четврток е мрсен ден. Ако следната година се падне во среда, се подготвува посна трпеза, бидејќи среда е посен ден.
Некои празници секогаш паѓаат за време на еден од четирите главни пости, така што секоја година се подготвува посна трпеза. Пример за таква слава е Свети Никола, кој секогаш се паѓа за време на големиот Божиќен пост.
2. Славска пченица не се подготвува за „живи светци“
Вистина е дека сите светци се живи, бидејќи во Бога никој не може да биде мртов – Бог е Бог на живите, а не на мртвите. Погрешната практика веројатно настанала поради фактот што житото се подготвува и за помен на починатите роднини.
Во двата случаи, зрното претставува жртва на Бога и ја симболизира православната вера во општото Воскресение. Таа жртва му се принесува на Бога во името на светецот или покојникот чие име се споменува тој ден, или тој спомен.
Дали се работи за светец кој живеел и умрел или никогаш не поминал низ биолошка смрт, како Архангел Михаил или Свети Илија, на пример, не прави никаква разлика во однос на жртвите што му се принесуваат на Бога (славки колач/погача, жито и вино).
За жал, и покрај советите на Црквата за ваквата погрешна практика, многумина сè уште продолжуваат со истата практика, бидејќи „тоа го правеле татковците и дедовците“.
3. Поклонувањето е мухамедански обичај, клекнувањето е римокатолички обичај
Вистина е дека мухамеданите ја усвоиле од христијаните практиката за поклонување на Бога, допирајќи го челото до земјата.
И тоа, од оние христијани кои живееле во таа средина каде што се појавило мухамеданството во VII век – од православните христијани од Блискиот Исток.
Црквата го вовела правилото (канон XX, на Првиот вселенски собор) дека на неделните литургии, како и на сите Литургии меѓу Велигден и Педесетница, задолжително е да се стои.
А тоа црковно правило е воведено поради вообичаената практика на православните да ја изразуваат својата посветеност и љубов кон Бога со клекнување и клањање (голем поклон, голема метанија).
Оваа заблуда на многу православни се појавила поради несреќниот факт што никогаш не биле во црква освен во недела (кога не клечат и се поклонуваат), а честопати, само двапати годишно (на Велигден и Божиќ), па не ни имале можност да се запознаат со сите форми на изразување на православната духовност.
4. Не е потребно да се пости бидејќи гревот не влегува во устата, туку излегува од устата
Точно е дека гревот не влегува во устата, но не смееме да го злоупотребуваме тој цитат од Светото писмо како изговор за нашата неподготвеност и немање волја да се бориме против уживањето во храната.
Поентата и целта на постот е борба против гревот, а тоа ја вклучува и борбата против телесните желби. Телесните желби, пак, најлесно се потиснуваат со јадење посна храна без прејадување, за што сведочи 2000-годишната традиција на црквата.
Откажувањето од угодувањето на стомакот има двоен ефект:
1. Тоа е наша жртва на Бога; 2. тоа е средство за гасење на телесните страсти. Затоа се вели дека постот е едно од двете крила кои го воздигнуваат човекот кон Бога (другото крило е молитвата).
5. Не постам затоа што еднаш видов поп како јаде месо среде постот
Вистина е дека сите луѓе се грешници, вклучително и свештениците.
Дури и ако лично сме се увериле дека некои од нив не ги почитуваат црковните заповеди за постот, тоа сепак не нè ослободува од личната одговорност за непочитување на црковните заповеди.
Зарем Адам, откако ја прекршил заповедта за пост, не се обидел да ја префрли вината на Ева, велејќи: „…таа ми даде нешто од дрвото, а јас го изедов“ (1. Мојсеева 3:12)
Знаеме дека Бог не прифати такво објаснување, бидејќи секој од нас има слобода на избор – дали да оди на погрешен или на вистински пат.
Одењето по погрешен пат следејќи други луѓе, користејќи ги како изговор за вашите грешки, е катастрофално.
6. Не одам во црква затоа што не сум направил ништо лошо
Вистината е дека сите ние паѓаме во грев и дека најлошата можна форма на гордост е претпоставката дека сме без грев.
Светите отци сведочат дека вистинскиот пат на покајанието започнува кога ќе сфатиме дека бројот на нашите гревови е еднаков на бројот на зрната песок во пустината.
Оние кои мислат дека гревовите се само оние наведени во 10-те Божји заповеди, прават голема грешка. Самиот Спасител ни кажа дека гревовите вклучуваат грешни мисли (на пр. Матеј 5:28).
Истата заблуда се јавува дури и кај оние што одат во црква.Свештениците сведочат дека луѓето им приоѓаат на исповед и велат: „Оче, немам што да исповедам, бидејќи не сум згрешил“.
Во православието, најлошиот грев е непокајаниот грев. Како може тој да се покае за своите гревови кога мисли дека ги нема? Затоа е многу опасна претпоставката дека сме безгрешни.
7. Така му било судено, таква му е судбината…
Точно е дека верувањето во судбината, како нешто што е однапред „напишано“ за човекот и што тој не може да го избегне, е спротивно на православното верување во слободата на човечката волја.
Различни пагански религии, вклучувајќи ги и старите Грци, Мухамеданци и Протестанти, верувале во судбината како нешто предодредено за човекот.
Кај нашиот народ, оваа заблуда најверојатно се вовлекла токму преку другите религии. Слободната волја и слободата на избор што ги има човекот е еден од Божјите дарови за човекот.
Тоа е, меѓу другото, она што го прави човекот боголико суштество. Православието нè учи дека човекот е творец на неговата судбина. На човека ќе му биде како што одлучил, врз основа на одлуките што ги донел сам, по своја слободна волја.
8. Денес е со „црвени букви“, не треба ништо да се работи…
Вистина е дека црковната заповед за славење големи празници подразбира оставање на секојдневната работа зад себе, но за да има време да се оди во црква на светата Литургија.
Седењето дома поради „црвеното писмо“ (во последно време и со болдирано), а не одењето на богослужба е злоупотреба на црковната заповед, и е само изговор за мрзеливост.
9. Татко ми не ми пренесе слава, затоа не можам да славам
Вистина е дека официјалниот чин на предавање на славата не е услов за да се започне со славење. Единственото нешто што е потребно да се започне со тоа е – добра волја.
За жал, причината за оваа заблуда е барањето „изговор“ пред себе, па дури и пред Бога, за негрижата и немањето волја за практикување на православниот начин на живот.
