Православната црква го слави Бадник на 6 јануари, а целото семејство се собира на посна вечера, со што завршува големиот божиќен пост.
Бадниковата молитва за среќа и здравје во семејството треба да ја кажувате со најблиските, за да владее благосостојба меѓу вас во текот на целата година. Заедно да го дочекаме најрадосниот христијански празник – Божиќ во љубов, мир и хармонија како семејство.
Со овие денови се поврзуваат многу интересни верувања и обичаи, кои кај луѓето будат посебни емоции, кои нашите предци сигурно ги почитувале.
Етнологот Јасна Јојиќ детално ги објасни обичаите за Божиќ.
– Домаќинката треба да го подготви оброкот, да го стави на маса. Според црковните и догматските обичаи, треба да има некое растение што расте, а тоа е онаа зелена „тревичка“, житото што го купуваме на пазарите или кое претходно сами сте го засадиле. Некаде на масата треба да има свеќа, па најчесто се става во житото и се пали…
– По можност да има и крст, а храната да биде посна како традиционална бадникова трпеза, леб, секако, посна погача, салати, кисела зелка, а суво овошје, бадниково гранче, желади, шишарки, ореви, костени и сите оние растенија за кои луѓето верувале дека ќе ги заштитат од злите демони, бидејќи беа тврди, со тврда оклопна лушпа.
Домаќинките во разни краишта фрлале цели ореви, сосе лушпата, во аглите на куќата и на овој начин сметаче дека ја заштитиле куќата од сите страни од влегување на секакво зло, несреќа…
Посебно нагласи дека за Бадник не треба да се трошат пари.
– Она што е традиционално за повеќето луѓе е дека не треба да трошите пари на овој ден, бидејќи се верува дека тоа ќе продолжи да се случува во текот на целата година.
Не треба ништо да позајмувате од дома, не треба ни да извадите ништо, а треба да се воздржите од користење остри работи – игли, ножици, сè што може да повреди.
Постои и обичај каде на Божиќ се заглавува нож зад вратата, покрај прагот, за да се заштити семејството, а од вечерва до следните два дена не се фрла ѓубре, затоа што се смета дека среќата влегла во куќата со бадниковото гранче.
Мислам дека сите овие обичаи треба да ги почитуваме рационално, да ни бидат драги, да веруваме во нив, а не да се опседнуваме со нив, бидејќи сепак, тие се дел од нашата традиција, но не смее да премине во суеверие.
На Бадник семејството е Црква. Секоја куќа е Црква. Во секој дом се пали свеќа, темјан и кандило. Во сите домови се принесува молитва од Домашната црква. Молитва заедно со принос – благодарност на Трпезата.
Како в црква Евхаристија. Таква е заедницата на љубовта. Заедница на заедничарењето. Радост со најблиските, љубов крај своите. И сето тоа со пости, за душа да се гости.
На Бадник завршуваат Божикните пости. Тоа е последната посна трпеза пред Божик, а полна со разновидна храна и овошје. Дарови од Бога, Нему принесени.
Бадник е ноќта на мирот, радоста, љубовта и сплотеноста, кога будни го дочекуваме раѓањето на Господа Исуса Христа. Таа будност не мора да значи само будно око од неспиење, туку уште повеќе значи будност духовна – да бидеме духовно будни!
Бадник е роденденската ноќ на Спасителот. Се верува дека овие работи не смеат да се прават:
– На Бадниковата вечер не смеете да заспиете додека не ви запее коледар, бидејќи домаќините ќе починуваат без предзнак или невидено.
– Не смеете да одите боси по слама бидејќи домашните ќе се разболат и ќе ги болат нозе.
– На Бадник ништо не треба да се позајмува, а она што е претходно позајмено, тоа се бара назад, бидејќи не е убаво она што и припаѓа на куќата да биде надвор од неа за Божиќ.
– Ако на Бадник биде облачно, ќе биде родна година.
– Ако на Бадник се собере доста пепел на бадниковото гранче кое гори, се верува дека зимата ќе биде студена со многу снег.
Покрај различните верувања и обичаи кои ја красат нашата традиција, најважно е да се молиме на Бога за благосостојба на семејството.
Молитва за Божиќ и Бадник:
„Господи Исусе Христе, Боже наш, Кој го засади дрвото на животот во рајот за да ни подари вечно блаженство, и кој ни го затвори патот кон небото со нашиот грев, и повторно со
Твојата милост на крштението, нè доведе до спасение и нè воскресна нас што бевме паднати, сега благослови го ова дрво како знак на твојот крст и дрвото на животот и во спомен на твоето раѓање.
И како што витлеемските овчари го победија студот и мразот со палење на дрвото и дојдоа да Ти се поклонат, Тебе Богороденецу, одмазди ги нашите домови со спасоносен оган, преобрази нè сите да се поклониме на
Твоето раѓање, да се спасиме и придружиме на Твојата Црква, како дрвото на животот, зашто Ти си благ и полн со љубов, и Тебе Ти оддаваме слава на Отецот и Синот и Светиот Дух, секогаш, сега и во сите векови. Амин.
Ова Бадниково гранче е благословено и осветено како симбол на дрвото на крстот, животот и воскресението во спомен на Господовото раѓање и за осветување на нашите домови, со попрскување на оваа света вода, во името на Отецот и Синот и Светиот Дух. Амин. ”
