Целта на лабораториската анализа на крвта е да се добијат точни и сигурни наоди кои ќе покажат дали има некакви физиолошки промени во телото.
Кога станува збор за лабораториско испитување на крвта, тоа вклучува два вида анализи: оние насочени кон испитување на видот, бројот, односот и изгледот на клеточните елементи на крвта
(крвна слика, хематолошки параметри) и други кои го проверуваат биохемискиот состав на крвта и врз основа на тоа ја утврдува работата или состојбата на одделни органи и ткива.
Без разлика дали се плашите од игли или од вадење крв, посетата на лабораторијата сепак е неопходна за речиси секоја дијагноза на некоја болест.
Анализите на крвта јасно покажуваат дали организмот е здрав, дали има воспалителни процеси, некоја болест, анемија, инфекција, хранлива состојба на организмот и изложеност на токсични материи и слично.
Комплетна крвна слика го вклучува бројот на еритроцити, леукоцити и тромбоцити, еритроцитни константи (MCV, MCH, MCHC, RDW), константи на тромбоцити (MPV, PDW), диференцијална крвна слика (подтипови на леукоцити: неутрофили, еозинофили, базофили, монфоцити) , хемоглобин и хематокрит.
За да не се запрашате што претставуваат неразбирливите кратенки до бројките на хартијата што ви ги дал лабораторискиот техничар, ве советуваме внимателно да го прочитате овој текст и да дознаете кои се референтните вредности на комплетната крвна слика.
Значење на кратенките
РБЦ – еритроцити (црвени крвни зрнца) носат кислород од белите дробови до други делови од телото;
WBC – леукоцити (бели крвни зрнца) служат за одбрана на телото од бактерии, вируси и габи;
PLT – тромбоцитите (крвните тромбоцити) учествуваат во формирањето на згрутчување и го запираат крварењето;
Hb – концентрација на хемоглобин;
Hct – учество на крвни зрнца или хематокрит во вкупниот волумен на крв;
MCV – среден волумен на еритроцити;
MCHC – средна концентрација на хемоглобин во еритроцитите;
RDW – ширина на дистрибуција на еритроцитите, сортирање на еритроцитите по големина;
МТВ – просечен просечен волумен на тромбоцити.
Еритроцити
Еритроцитите или црвените крвни зрнца се крвни зрнца кои содржат хемоглобин и учествуваат во трансферот на кислород врзан за хемоглобинот од белите дробови до други ткива.
Нормални вредности – 3,86 x 1012/l до 5,08 x 1012/l за жени и од 4,34 x 1012/l до 5,72 x 1012/l за мажи.
Пониските вредности обично се знак за анемија или загуба на крв поради крвавење. Покачените вредности можат да бидат предизвикани од состојби на хемоконцентрација на организмот, кај полицитемија, но и кај здрави луѓе.
Леукоцити
Леукоцитите или белите крвни зрнца се создаваат во коскената срцевина и го штитат телото од инфекции.
Тие учествуваат во имунолошкиот одговор. Постојат пет различни типови на бели крвни зрнца и сите тие се дел од одбраната на телото од заразни и други штетни материи.
Нормални вредности – 3,9 – 10×109/l
Зголемениот број на леукоцити во телото значи бактериска инфекција. Намален број на леукоцити укажува на вирусно заболување, при употреба на некои лекови, хемотерапија, леукоцитоза, во стресни ситуации…
Хемоглобин
Хемоглобинот е составен дел на црвените крвни зрнца. Тој транспортира кислород од белите дробови до ткивата и јаглерод диоксид од ткивата назад во белите дробови.
Со секој здив, крвта во белите дробови добива кислород и благодарение на хемоглобинот го дистрибуира до сите ткива и органи.
Нормална концентрација – 110-180 g/I
Намалена концентрација укажува на анемија. Концентрацијата е зголемена во состојби на хемоконцентрација на организмот и кај полицитемија.
Хематокрит
Хематокритот го претставува волуменот на еритроцитите во единица на целосна крв.
Нормални вредности – за жени 0,356 – 0,470 L/l и за мажи 0,41 – 0,53 L/l
Зголемените вредности на хематокритот се забележуваат при дехидрација и шок. Хематокритот се намалува за време на бременоста, а исто така се намалува со возраста.
Се намалува и кај анемија, леукемија, зголемена функција на тироидната жлезда (хипертироидизам), цироза на црниот дроб, изгореници и инфекции.
Тромбоцити
Тромбоцитите се клетки кои учествуваат во коагулацијата на крвта.
Нормални вредности – 140-450 x 109/l
Вишокот на тромбоцити предизвикува зголемено згрутчување на крвта и може да доведе до формирање на згрутчување на крвта во кардиоваскуларниот систем.
Недостатокот на тромбоцити (тромбоцитопенија) предизвикува склоност кон крвавење, тромбоцитите се намалуваат при хемотерапија, малигни заболувања, хепатитис и слично.
Еритроцитни константи
Еритроцитните константи се пресметуваат од бројот на еритроцити, концентрацијата на хемоглобин и хематокритот и даваат информации за квалитетот на еритроцитите.
MCV (просечен волумен на клетки) – големина на еритроцити – нормалните вредности се од 81 – 99 fl;
MCH (среден клеточен хемоглобин) – просечната количина на хемоглобин во еритроцитите – нормалните вредности се 29-32,9 pg;
MCHC (средна концентрација на клеточен хемоглобин) – просечната концентрација на хемоглобин во еритроцитите – нормалните вредности се 310 – 350 g/l;
RDW (ширина на дистрибуција на црвени крвни клетки) – дистрибуција на еритроцити по волумен – нормалните вредности се од 11,5-16,5%
Седиментација на еритроцити
Седиментацијата не е директно вклучена во контролата на крвната слика, но се препорачува и најмногу се изведува при хематолошки анализи бидејќи укажува на можно постоење на болест и се следи за сите болести.
Оваа вредност ја претставува брзината со која еритроцитите се таложат на дното на исправена епрувета.
Нормалната стапка на седиментација на еритроцитите го исклучува постоењето на болеста, додека забрзаната стапка е индикатор за понатамошни испитувања.
Нормални вредности – 2-12 mm/h
Седиментацијата се забрзува при воспаление, уништување на клетки, труење, за време на бременост и по породување, кај ТБ, ревматски заболувања…
Се забавува кај новороденчиња, полицитемија, конгестивна срцева слабост, алергиски состојби, одредени видови анемија…
Биохемиски параметри на крвта
Изглед на серумот – нормален: проѕирно и светло жолто;
Може да биде слабо липемичен (малку заматен), липемичен (матен) и млечен липемичен (високо заматен), што укажува на зголемени маснотии во крвта.
Вакви резултати често се случуваат бидејќи пациентот не го почитува правилото да не јаде 12 часа пред да даде крв. Серумот може да биде црвен поради хемолиза и иктеричен поради зголемените вредности на билирубин.
Гликоза – нормални вредности од 3,5-6,1 mmol/l
Покачени вредности се јавуваат кај дијабетичари, а намалени кај хипогликемија од различни причини.
Бубрежна состојба
Уреа – нормални вредности од 1,7-8,3 mmol/l
Креатинин – нормални вредности за мажи од 62-106 години; а за жени од 44-80 umol/l
Зголемени вредности се јавуваат кај бубрежни заболувања. Зголемената уреа и нормалниот креатинин исто така може да бидат резултат на исхрана богата со протеини.
Зголемените вредности на креатинин може да бидат и резултат на поголема физичка активност или земање стероиди. Намалени вредности се јавуваат кај трудниците и кај жените воопшто.
Електролити
Натриум – нормално: 139-154 mmol/l
Намалени вредности кај бубрежни пациенти
Калиум – нормално: 3,8-5,3 mmol/l
Зголемени вредности кај бубрежни пациенти.
Состојба на зглобовите
Урична киселина – нормални вредности за мажи од 200-420 години; а за жени 140-340 umol/L
Зголемени вредности се јавуваат кај гихт (таложење на кристали на урична киселина во зглобовите);
Намалената концентрација нема дијагностичко значење.
Масти во крвта
Холестерол – се препорачува <5,2; Висока > 6,2 mmol/l
ХДЛ холестерол (добар) – Препорачано > 1,54; Ниски < 1,0 mmol/l Ниските вредности на HDL холестерол имаат дијагностичко значење. Во овој случај, постои зголемен ризик од кардиоваскуларни заболувања.
Колку се повисоки вредностите на HDL холестеролот, толку подобро, бидејќи овој холестерол ги „чисти“ крвните садови. ЛДЛ холестерол (лош) – се препорачува < 2,6; Висока > 4,1 mmol/l
Покачените вредности обично се поврзуваат со неправилна исхрана и стрес. Тогаш се зголемува ризикот од кардиоваскуларни заболувања, пред се атеросклероза.
Триглицериди – Препорачани < 1,7; Висока > 2,3 mmol/l
Покачените вредности обично се знак за непочитување на правилото за неземање храна 12 часа пред земање крв. Намалените вредности немаат дијагностичко значење.
Состојба на црниот дроб
ALT – нормална вредност од 8-41 IJ/I
Покачените вредности укажуваат на акутно оштетување на црниот дроб, најчесто предизвикано од антибиотска терапија, внесување газирани пијалоци и слично.
AST – нормална вредност од 7-38 IJ/I
Зголемените вредности укажуваат на значително оштетување на црниот дроб или други болести (на пример, некои мускулни заболувања);
Гама ГТ – нормална вредност за мажи од 8-40 години; и за жени од 5-35IJ/I
Покачените вредности најчесто се јавуваат кај алкохоличарите и се знак за оштетување на црниот дроб.
Вкупен билирубин – Нормални вредности од 1,1-18,8 umol/l
Зголемени вредности се јавуваат со оштетување на црниот дроб и опструкција на жолчните канали. Намалените вредности немаат дијагностичко значење.
Коски
Алкална фосфатаза – нормална вредност за возрасни 0-270; деца до 810 IJ/I
Една форма на алкална фосфатаза е вклучена во градењето на коските.
Зголемените вредности може да укажуваат на зголемено распаѓање на коските и можен развој на остеопороза. Кај децата во развој, вредноста на овој параметар е покачена.
Панкреас
S-алфа амилаза – нормална: 28-100 IJ/I
U-алфа амилаза – нормална: – 0-450 IJ/I
Зголеменото ниво укажува на нарушување во функцијата на панкреасот.
Коскена срж
Железо – нормално за мажи од 10,6-28,3; за жени 6,6-26,0 umol/l
Заедно со хемоглобинот, еритроцитите и параметрите кои ја одредуваат морфологијата на еритроцитите (MCV, MCH и MCHC) обезбедува увид во состојбата на коскената срцевина.
Самото определување на железо нема никакво значење во поставувањето на дијагнозата на анемија.
Други крвни параметри
Фибриноген – нормално: 2-4 g/l
Тоа е неспецифичен параметар. Зголемен е кај акутни и хронични заболувања, малигнитет, голем број на болести, разни воспаленија итн. Намалените вредности немаат дијагностичко значење.
Протеини – нормални: 66-87 g/l
Намалените вредности се знак за оштетена синтетичка функција на црниот дроб, освен за време на бременоста кога често се јавуваат намалени вредности. Зголемените вредности може да укажуваат на проблеми со бубрежна дисфункција.
(PT) – Протромбинско време – нормално: < 1,3 INR PT се одредува кај пациенти пред операција, како и кај пациенти кои се на антикоагулантна терапија кога очекуваните вредности од 2,0-4,5 INR.
Подетални информации прочитајте ОВДЕ.
