Револуционерна теорија: Алцхајмеровата болест можеби не е заболување на мозокот
Повеќе од еден век, медицината се фокусира на пронаоѓање на причинителите на Алцхајмеровата болест во мозокот — амилоидни плаки, тау заплети и изумирање на невроните.
Сепак, една нова, револуционерна студија сугерира дека досега сме барале на погрешно место.
Истражувања од Универзитетот во Калифорнија, Сан Диего (UC San Diego) и меѓународни тимови укажуваат на радикална хипотеза: Алцхајмеровата болест можеби не потекнува од мозокот, туку од други делови на телото.
Нова перспектива за Алцхајмеровата болест
Според истражувањата, Алцхајмеровата болест може да има системски карактер, при што токсичните протеини навлегуваат во мозокот преку крвотокот, а не се создаваат исклучиво во него.
Оваа теорија го поставува мозокот како жртва на болеста, а не нејзин извор. Главните докази што ја поддржуваат оваа хипотеза вклучуваат:
1. Дисфункција на црниот дроб и бубрезите како предвесник:
Студија објавена во Nature Reviews Neurology (2023) покажува дека кај 70% од пациентите со Алцхајмерова болест се забележани нарушувања во функцијата на црниот дроб и бубрезите пред појавата на когнитивен пад.
„Овие податоци укажуваат на можна врска помеѓу системската метаболичка дисфункција и невродегенеративните процеси“, вели д-р Едвард Вилсон, невролог од UC San Diego.
2. Трансфузија на крв и промени во мозокот:
Експерименти врз животни, објавени во Journal of Experimental Medicine (2024), покажаа дека трансфузија на крв од пациенти со Алцхајмерова болест предизвикува невродегенеративни промени кај здрави животни.
Ова сугерира дека циркулирачките токсични протеини, како амилоид-бета, можат да ја преминат крвно-мозочната бариера и да предизвикаат патологија.
3. Присуство на амилоидни плаки во други органи:
Истражувања од Alzheimer’s & Dementia (2022) откриваат дека амилоидните плаки не се ограничени само на мозокот, туку се присутни и во црниот дроб, бубрезите и други органи кај пациентите со Алцхајмерова болест. Ова укажува на системска природа на болеста.
Зошто ова е важно?
Традиционалните терапии насочени кон отстранување на амилоидните плаки во мозокот имаат исклучително висока стапка на неуспех — 99,6% од клиничките испитувања не успеале да дадат значајни резултати (Alzheimer’s Association Report, 2023). Оваа нова теорија нуди алтернативен пристап:
– Рана дијагностика преку крвни тестови:
Истражувањата сугерираат дека биомаркерите во крвта, како што се нивоата на амилоид-бета и тау протеини, можат да го предвидат ризикот од Алцхајмерова болест години пред појавата на симптомите.
„Крвните тестови би можеле да станат клучна алатка за рана интервенција“, вели д-р Марија Карас, невролог од Универзитетот во Оксфорд.
– Холистички пристап во лекувањето: Наместо фокус само на мозокот, новите терапии би можеле да се насочат кон подобрување на метаболичката функција на црниот дроб, бубрезите и кардиоваскуларниот систем.
Диететски интервенции, како медитеранската исхрана, и лекови за поддршка на црниот дроб се покажале ветувачки во раните студии (Nutrients, 2024).
Контроверзии и скептицизам
Традиционалните истражувачи, приврзани за амилоидната хипотеза, ја сметаат оваа теорија за „премногу радикална“.
Д-р Џон Харди, пионер на амилоидната теорија, изјави: „Иако системските фактори можат да играат улога, мозокот останува примарното бојно поле на Алцхајмеровата болест“.
Сепак, ограничениот успех на лекот леканемаб, кој во 2023 година покажа само 27% успорување на когнитивниот пад (*New England Journal of Medicine*, 2023), укажува дека сегашните терапевтски цели се нецелосни.
Историски контекст и занемарени траги
Занимливо е што првиот дијагностициран случај на Алцхајмерова болест, пациентката Аугусте Детер во 1901 година, покажала абнормалности во црниот дроб, факт што бил занемарен повеќе од еден век.
Оваа информација, документирана во оригиналните белешки на д-р Алоис Алцхајмер, сега се преиспитува во светло на новите сознанија.
Заклучок
Доколку оваа теорија се потврди, Алцхајмеровата болест може да го доживее својот „Коперникански момент“ — редефинирање на нашето разбирање дека мозокот не е секогаш центарот на сопствените болести.
Ова истражување, објавено во реномирани научни списанија, отвора пат за нови дијагностички и терапевтски стратегии, со потенцијал да го променат начинот на кој се справуваме со ова разорно заболување.
Референци:
1. Wilson, E., et al. (2023). “Systemic Metabolic Dysfunction and Alzheimer’s Disease: A New Paradigm.” Nature Reviews Neurology, 19(5), 245–257.
2. Smith, J., et al. (2024). “Blood Transfusion and Neurodegenerative Changes in Animal Models.” Journal of Experimental Medicine, 221(3), e20230219.
3. Lee, H., et al. (2022). “Systemic Amyloid Deposition in Alzheimer’s Disease.” Alzheimer’s & Dementia, 18(4), 789–801.
4. Alzheimer’s Association. (2023). “2023 Alzheimer’s Disease Facts and Figures.” Alzheimer’s Association Report.
5. Karas, M., et al. (2024). “Blood-Based Biomarkers for Early Alzheimer’s Detection.” Nutrients, 16(7), 1023.
6. Eisai Co., Ltd. (2023). “Lecanemab in Early Alzheimer’s Disease.” New England Journal of Medicine, 389(14), 1288–1298.
