На Бадниковата трпеза според нашата традиција, треба да имаме суво и свежо овошје, посна закуска од ореви, кикирики и други јаткасти плодови. Кај повеќето македонски семејства се бележи овој празник со посебна, свечена трпеза која подразбира разновидни посни јадења.
Некои изнесуваат пченица со свеќа во средината која ја палат во текот на читањето на молитвата кога целото семејство се собира околу масата. Бадник е весел ден на кој се исчекува најрадосниот христијански празник – Раѓањето Христово или Божиќ. Па затоа, трпезата се приготвува онолку богато колку што се можностите.
Но, секако со мера, и треба да се внимава да не остане посна храна, кога следниот ден Божиќниот пост ќе заврши. За овој Бадник би можеле да приготвите и некои од овие јадења, во кои ќе ужива целото семејство. Сите се вкусни посни јадења, а некои од нив се приготвуваат и без масло, односно се на вода. Сите се проверени и многу вкусни.
I Посно јадење: Полнети пиперки со ориз. Иако е посно, ова јадење е многу вкусно. Може да биде предјадење, прилог, но и главно јадење во време на пост. Потребни состојки: 500 г пиперки, 500 г ориз, 2 моркови, 2 домати, 3 чешниња лук, магдонос, сол, црн пипер.
Постапка: Измијте ги пиперките и исчистете ги од дршките и семето. Потоа ставете ги во топла вода и оставете ги малку да провријат. Веднаш тргнете ги од оган и процедете ги, па оставете ги да изладат. Во вода ставете ориз и ситно сечкан или рендан морков, па варете додека оризот да омекне.
Доколку постот не е на вода, морковот можете прво да го пропржите, па во него да го додадете измиениот ориз. Сварениот ориз оставете го да подизлади, па додадете му сечкани домати, ситно сечкано лукче, сечкан магдонос, сол и црн пипер по вкус. Убаво промешајте.
Секоја пиперка наполнете ја со смесата од ориз. Наредете ги полнетите пиперки во еден огноотпорен сад, дополнете до половина со вода и прекријте ги со алуминиумска фолија или капак. Ставете да се печат во загреана рерна на 200 степени околу 20 минути.
II Рецепт – Долго никој не ми сервирал вака вкусен ручек: печен зеленчук (посно). Потребни состојки: 1 кг компири, 1 врзоп моркови, 1 целер, 1 келераба, 2 тиквички, сол, обична и малку крупна, морска сол, црн пипер, магдонос, по желба вегета, масло.
Постапка: Целиот зеленчук убаво измијте го и исчистете го, па исечкајте го на коцки (освен морковот кој го сечам на тркалца). Измиениот зеленчук чувајте го во вода додека да го исечкате. Кога ќе го исечкате зеленчукот, посолете го, запиперете, додадете свежи или сув магдонос, и ако сакате додадете мешан сув зеленчук (вегета).
Прелијте го со масло и убаво измешајте го. Во тепсијата ставете хартија за печење и премачкајте со малку масло, за да не се залепи зеленчукот за хартијата. Распоредете го зеленчукот, прелијте со остатокот од маслото што се исцедило во садот и ставете да се пече на 200 степени додека да омекне и фати коричка.
Пред крајот вклучете на 250 степени и вклучете го вентилаторот за да добие боичка и да испарат течностите. Вадете со решеткаста лажица, сервирајте со освежителен прилог и уживајте. Ова јадење може да биде и одличен прилог на печена или пржена риба.
III Рецепт – Запечен праз: ПОСНО ЈАДЕЊЕ – ПРСТИ ДА ИЗЛИЖЕШ. Бевме дваесеттина на трпезата. Јадевме некое убаво и вкусно јадење, а не знаевме што всушност јадеме. И иако на трпеза не треба да се зборува или барем тивко да се зборува… сите погодувавме што би можело тоа да биде.
На крај моравме да го признаеме поразот, бидејќи никој не знаевме што јадеме. Бевме многу изненадени кога ја дознавме тајната од домаќините, па дури и не верувавме: ПРАЗ – Приготвувањето е многу лесно: Празот се чисти и се мие. Потоа без сечење, се редат страковите еден до друг.
Одозгора се наросува сол, сечкан магдонос, се полева масло и вода колку да не загори јадењето. Јадењето се пече додека празот да омекне, па потоа се додава домат излупен и изрендан, уште малку да крчка и јадењето е готово. Можете да го приготвувате на рингла во поголемо тенџере, или во тавче во рерна. Ова јадење можете да го приготвувате и на вода, речиси и да нема разлика.
IV Рецепт – ПОСНО: Компир од рерна на манастирски начин – ручек за само 50 ден. Вкусно и брзо јадење, може да се приготви за ручек или вечера. Исто така, може да биде и прилог на главното јадење, особено ако на трпезата имате печена или пржена риба.
Потребни состојки: 1 кг компир, 200 мл маслиново масло, 2 исцедени лимони, 6 чешниња лук (секое чешне исечено на три дела), 4-5 листови ловорови листови, ситно исечкани, оригано, сол, црн пипер. Постапка: Загрејте ја рерната на 250 степени. Измијте го компирот, излупете го и исечкајте го.
Наредете го во тепсија – парчињата да не бидат едно преку друго, туку убаво рамномерно распоредени. Ставете на оган да зоврие нешто повеќе од една чаша вода, па во неа растворете сол и прелијте преку компирот. Наросете и маслиново масло, додадете лук, ловор, оригано и црн пипер.
Ставете во рерна да се пече, а кога ќе испари водата и ќе остане само маслото, намалете го огнот на 200 степени, па печете околу 50 минути. Пред крајот на печењето, прелијте го компирот со сок од лимон, па вратете уште малку во рерна. Кога ќе се запече е уште поубав, крцка и полека се растопуваат вкусовите.
V Рецепт – БЕЛ ГРАВ (посно на вода). Потребни состојки: 500 г бел грав, 250 г кромид (може и праз), 1 морков,1 сува пиперка, 2 лажици брашно (може и пченкарно), сол, црвен пипер. Постапка: Одвечер потопете го гравот во вода да преноќи. Следниот ден процедете го, налејте друга вода и ставете да оган да проврие.
Повторно процедете го и налејте го со вода колку да биде прекриен. Додадете сечкан кромид, морков, сува пиперка и варете додека гравот добро да омекне. Во малку вода разматете брашно, додадете малку црвен пипер, па сето тоа додадете го во гравот што врие, па додадете сол по вкус и тргнете го јадењето од оган за да не загори.
VI Рецепт – ПОЛНЕТИ ПИПЕРКИ СО ПЧЕНИЦА (посно на вода). Потребни состојки: 8 пиперки, 200 г печурки (буковки), 500 г печница (сварена и смелена), 3 чешниња лук, 100 г домати, 300 г праз, ½ лажичка црвен пипер во прав, босилек. Постапка: Ситно исечкајте го празот и печурките, а доматот исечкајте го на коцки (или користите доматно пире).
Лукчето издинстајте го на малку вода со црвен пипер, па додадете ја претходно сварената и смелена пченица. Додадете зачини по вкус, малку босилек па исчистените и испразнети пиерки од семки, полнете ги со приготвената смеса. Наредете ги во плех за печење, прекријте со фолија и печете 30 минути на 180 степени.
VII Рецепт – ИВАНОВА БАЛТИЈА на струмички или ИВАНОВА СЕКИРА (посно јадење со модар патлиџан). Фотографија и рецепт на Елена Мишковска: Да се потсетиме на еден стар посен рецепт, превкусен и незаменлив за деновите во пост. Потребни состојки: модри патлиџани, лук, кромид, магдонос, домати, сол, црн пипер, зачини по вкус, масло.
Постапка: Модриот патлиџан се пропржува од сите страни, се засекува од четири страни, па се посолува и се полни со чистени чешниња лук и сечкан лист од магдонос. Во тавчето каде се пржел патлиџанот, пропржуваме крупно сечен кромид и црвен домат, исто така крупно исечкан.
Се посолува, се наросува црн пипер, па кога ќе омекне се префрла во тава каде ќе се пече. Врз кромидот и патлиџанот се редат модрите патлиџани, се налева малку вода и покриено се става да се пече. Кога модриот патлиџан ќе омекне, се вади капакот или фолијата, па се допекува уште 10-15 минути.
VIII РЕЦЕПТ: МОЕТО ОМИЛЕНО ПОСНО ЈАДЕЊЕ! Пробајте и вие (од Покајание.мк) Потребни состојки: Компир според желба, кромид, печурки во тегла шампињони, магдонос, зачини. Постапка: Излупениот компир го вариме во солена вода. Во меѓувреме:
Два средни по големина кромида ги сечкаме ситно. Во подлабока тава со масло го пропржуваме. Потоа додаваме печурки шампињони (оние кои се во тегла). Заедно динстаме со кромидот петнаесеттина минути, по потреба додавајќи повремено сосем малку пиво или бело вино.
Колку за шмек. Варениот компир го сечкаме на парчиња и го додаваме во тавата со кромидот и печурките и го промешуваме до 5 минути. Му додаваме лажица црвен пипер. На крајот му додаваме зачини, вегета, сол, буковец, и сосем на крај, магдонос и сечкан лук. Ручекот е готов и навистина е вкусен.
4 ПОСНИ СОЛЕНИ ТОРТИ: готови се за 15 минути а трпезата ќе ви биде полна! Најбогатата слика на посна славска трпеза се солените торти кои всушност многу лесно се приготвуваат а изгледаат спектакуларно… Многумина нема да ви веруваат дека за нивното приготвување ви биле потребни само 15 минути.
Но тоа е вистината. Поентата е да се погоди вистинската мерка, редењето и украсувањето на тортата. Уживајте додека ги приготвувате јадењата за вашата слава. Ова се неколку феноменални рецепти за посни солени торти:
I Рецепт – СОЛЕНА ТОСТ ТОРТА. Потребни состојки: 1 пакување тост леб, 1 конзерва туна (180 г), 1 лажица сенф, 1 лажица посен мајонез, 1 рендана кисела краставичка, вода од киселите краставички, 300 г ајвар. Постапка: Тост лебот кратко натопете го во водата од краставичките, па редете го на долгнавеста чинија за сервирање.
Во првиот ред наредете 4 тост лепчиња по должина. Преку лебот намачкајте половина од ајварот, па наредете втор слој лепчиња. Измешајте туна, сенф, посен пајонез и краставички, па со половината од оваа смеса премачкајте го лепчето. Наредете следен ред лепче, па премачкајте со ајвар. Па преку последниот ред тост лепчиња премачкајте со остатокот од филот со туна.
II Рецепт – БОГАТА ПОСНА ТОРТА СО ШАМПИЊОНИ. Потребни состојки: 1 пакување кори за розен торта, ½ маргарин, 150 г ајвар, 150 г посен димен кашкавал или тофу сирење, 300 г шампињони, 4-5 лажици спанаќ, 6 лажици густин. Постапка: Сварете 500 мл вода со 6 лажици густин и малку сол.
Кога ќе излади изматете половина маргарин и поделете го на три дела. Во првиот дел додадете 150 г ајвар, во вториот дел додадете 150 г рендан кашкавал и во третиот додадете 300 г шампињони. Посебно сварете 4-5 лажици спанаќ и измешајте со малку брашно. Редете: кора – 1 фил, кора – 2 фил, кора 3 фил – спанаќ, кора – 3 фил, кора 2 фил, кора 1 фил.
III Рецепт – ПОСНА ТОРТА СО КРЕКЕРИ. Потребни состојки: 300 г посни крекери, 150 г маргарин, 200 г посен мајонез, 1 лажица сенф, 2-3 кисели краставички, 2 варени моркови, 2 варени компири, 50 г печен сусам, 50 г печени кикирики. Постапка: Маргаринот изматете го пенесто.
Потоа додадете мајонез и сенф па заедно добро изматете ги, такашто ќе добиете изедначен крем. Морковот, компирот и киселите краставички исечете ги на коцки, а потоа измешајте ги со кремот. Уште еднаш добро промешајте да се спојат состојките. На чинија за сервирање наредете ред крекери претходно натопени во малку вода.
Преку нив наредете ред фил, па повторно крекери и фил и се така додека да ви се потроши материјалот. Тортата премачкајте ја со посен мајонез, а потоа украсете со печен сусам и кикирики. Оставете во фрижидер да излади а крекерите да го впијат филот. Најдобро би било тортата да отстои преку ноќ, а доволни се и 2 часа.
IV Рецепт – ПОСНА САЛАТА СО ОБЛАНДИ. Потребни состојки: 3 листа обланди, 250 г маргарин, 250 г мајонез, 50 г сенф, 100 г печен сусам, 1 лимон – сок, 2 лажици ајвар, 50 г печени кикирики, 50 г блитва. Постапка: Маргаринот пенесто изматете го а потоа помешајте со мајонез, сенф, сусам и лимонов сок.
Добро измешајте ги за да се изедначи смесата, а потоа поделете ја на три еднакви дела. Во првиот дел додадете ајвар, во вториот додадете претходно обарена блитва, а во третиот сечкани кикирики. Сите три смеси посебно измешајте ги за убаво да се изедначат.
Првиот лист обланда премачкајте го со смесата од ајвар, ставете го вториот лист обланда, па преку него смесата од блитва, па третиот лист обланда и на крај смесата од кикирики. Рамномерно распоредете по целата торта од оваа последна смеса, а по вкус додадете уште малку печен сусам одозгора. Оставете ја тората да излади и омекне.
