Спанаќот е едногодишно зелјесто растение кое може да се сади преку целата година кај нас бидејќи расте на секакви температури. Покрај тоа што е отпорен е на секакви температури, може да се сади и во градина и во големи саксии кои се виткаат со фолија, а се наводнува 2-3 пати седмично, односно според потребата и временските услови.
Богат е со минерали, особено железо, а од витамини содржи каротин, витамин Б и витамин Ц. Спанаќот има способност да акумулира нитрати, кои потенцијално можат да станат штет-ни, особено за деца под една година.
Самите нитрати не се штет-ни, но со нивно претворање во нитрити стануваа состојки кои би можеле да предизвикаат метхемоглобинемија, која во екстремни случаи може да биде фа-тал-на. Нитратите најмногу ги има во петелките на листот, па со нивно отстранување се намалуваат можните негативни ефекти.
Спанаќот го забрзува излачувањето на водата од телото, а со тоа ја олеснува работата на срцето и бубрезите и го намалува кр-вниот притисок. Спанаќот не се препорачува за ревматичари и луѓе кои веќе имаат некакво бубрежно заболување, поради забрзување на формирањето на камења во бубрезите.
Агроеколошки услови. Температура: Спанаќот е растение со умерена клима. Најбрзо расте на температура од 18 до 20°C. На температури под 10°C растот е забавен. Ниските температури за време на растот влијаат на квалитетот на листовите (листовите се помали, подебели и повеќе збрчкани). Некои сорти можат да толерираат до -10°C без посебна заштита. ‘Ртењето започнува над 0°C, но многу бавно. Оптималната температура на ‘ртење е 20°C.
Вода: Количината на врнежите, односно обезбедувањето на растението со вода, влијае и на содржината на нитрати. Во суви услови, количината на нитрати во листовите од спанаќот е нешто помала. Бидејќи стебленцето на листот има 3 до 8 пати повеќе нитрати од листот, во овој поглед предност имаат сортите со кратки стебленца.
Изглед на земјиштето: Лесни до средно тешки почви, добар капацитет за вода и воздух, како и добра пропустливост при обилни врнежи се погодни за одгледување спанаќ. За добра и стабилна структура на почвата, пожелно е до 5% хумус со неутрална или малку кисела реакција (pH 5,5 – 7,0).
Што не треба да се сади покрај спанаќот: На соседните парцели треба да се избегнува цвекло, блитва, шеќерна репка и сточна репка поради можност за пренос на ви-русни заболувања. Спанаќот не се сее по ѓубрење со органски ѓубрива поради можност за прекумерно таложење на нитрати. Поради кратката вегетација, добро се вклопува во плодоред со други градинарски култури во интензивно производство со 2-3 култури годишно како на пример доматите.
Обработка на земјиштето: За пролетна сеидба браздата се ора наесен, а за есенска се додава минерално ѓубриво (според анализата на почвата). Неопходно е да се направи еден топ прелив со азотно ѓубриво, што не смее да се прави предоцна. На потешките почви, добро е да се формираат подигнати корита, а површината мора да биде сплескана и фина ронлива структура за да се овозможи најрамномерна длабочина на сеење.
Ѓубрење: ѓубрењето на спанаќот зависи од снабдувањето со хранливи материи во почвата, а мора да се земат предвид и растителните остатоци од претходната култура, кои можат да остават значителна количина на хранливи материи. На добро обезбедена почва со околу 30 mg фосфор и приближно исто количество калиум на 100 г почва како 0,10 – 0,30% од вкупниот азот, приносот на спанаќот најмногу зависи од азотно ѓубрење.
Поради можноста за прекумерна акумулација на нитрати во листовите, азотното ѓубрење треба да се врши внимателно, во зависност од намената на спанаќот, предкултурата, сезоната на растење, начините на одгледување и сортите. Калиумското ѓубрење во форма на калиум хлорид има предност бидејќи хлорот ја намалува акумулацијата на нитрати во листовите.
Видови: Од биолошките својства, најважни се отпорноста на високи и ниски температури и отпорноста на брзо ‘ртење. Во зависност од овие својства, некои сорти се наменети за ранопролетно, доцнопролетно или летно производство, како и за раноесенско, доцноесенско или зимско одгледување.
Сеење / садење: Времето и начинот на сеидба најмногу зависи од климатската област. Бидејќи спанаќот може да ‘рти на температури околу 0°C, а младото растение може да издржи благи мразови, сеидбата на пролетниот спанаќ може да започне веднаш штом временските услови дозволуваат, односно состојбата на влага во почвата овозможува услови за подготовка за сеидба.
Во континенталните области, ова понекогаш може да биде веќе во втората половина на февруари, но во повеќето случаи на крајот на март. Во медитеранската област, пролетниот спанаќ може да се сее кон крајот на јануари и во текот на февруари. За оваа сеидба се избираат рани сорти, кои поинтензивно растат, побрзо достигнуваат технолошка зрелост, но побрзо растат во услови на подолг ден.
Колку е подоцна сеидбата, предност имаат доцните сорти кои полека растат. При подоцнежна сеидба во услови на наводнување, потребни се 45 до 65 дена до жетвата. Спанаќот презимува во фаза од 2 до 4 вистински листови, а продолжува да расте во пролет.
Така неговата вегетација може да трае од 150 до 180 дена. Затоа кај нас е можно пролетно, летно, есенско и зимско производство на спанаќ, со што се овозможува снабдување со свеж спанаќ на пазарот во текот на целата година.
Спанаќот се сее директно на постојано место со прецизна сеалка со растојание меѓу редовите од 15 – 30 cм и длабочина од 3 – 4 cм. Корисно е да се сее во четириредни или петредни ленти. За ранопролетно и зимско производство, добро е да се сее на подигнати корита.
Берба и складирање: На некои локации во медитеранската област, спанаќот се бере и во зима, а во континенталниот дел, зимското одгледување на отпорни сорти овозможува рана пролетна берба. Спанаќот се бере кога има 5-8 целосно развиени листови. Во лето, оптималниот период на жетва е многу краток (само 2 до 3 дена).
Во домашните градини листовите може да се берат неколку пати за свои потреби. Спанаќот за рачно берење бара многу време за работа. Приносот на спанаќот зависи од датумот на сеење, сортата, жетвата и времето на берба.
