Самата суштина на празникот е секаде иста – се слави Христовото раѓање, но се негуваат и семејните односи, бидејќи е традиција роднините на тој ден да бидат заедно.
Божиќ е најрадосниот христијански празник во кој се слави раѓањето на Исус Христос. Тоа е празник на раѓањето на новиот живот, децата и родителството и како таков се празнува со најубавите верски обичаи.
Православната црква и нејзините верници го слават Божиќ три дена. Тие се означени со црвена буква во нејзиниот литургиски календар.
Вториот ден од Божик е Собор на Пресвета Богородица, кој црквата и го посветува на Богородица во знак на благодарност за раѓањето на Спасителот, додека на третиот ден се празнува свети архиѓакон Стефан.
Различните варијации во обичаите главно се предизвикани од поднебјето, но основните елементи на прославувањето на Божиќ се присутни насекаде – внесување на бадниково гранче и палење, бадникова вечера, погача, положајник (првиот човек што влегува во куата).
Еден од најубавите божиќни обичаи е склучувањето мир – можност раскараните да се поздрават и да се бакнат велејќи „Мир Божји, Христос се роди“, за да се помират тие што се во кавга, па во овој период од годината, кој треба да биде време на општо помирување и простување.
На Божиќ треба да ги правите сите работи што ви биле тешки во текот на годината, бидејќи се верува дека она што ќе го направите на божиќното утро ќе ви тргне од рака и понатаму со леснотија ќе го извршувате.
Водата што се користи за миење на садот во кој се се замесила погачата се користи за полевање на овошките, бидејќи се верува дека така подобро ќе родат или со неа во градски услови се полеваат саксиски цвеќиња за поубаво да цветаат.
Тестото што останува на рацете на домаќинката по месењето на погачата се става и на овошките, за да родат повеќе.
Некаде останале и траги од пагански верувања, па се прави гатањето со плешката од печеното месо – ако на коската што ќе се извади остане месо, се верува дека годината ќе биде плодна.
Во некои краишта постоел обичај пред Божиќниот ручек сите домашни во исто време да ги собујат обувките, затоа што на тој начин истовремено ќе се изведуваат кокошките, жените брзо ќе раѓаат, кравите ќе се породат брзо и лесно, овците ќе ојагнат…
Во некои краишта се верува дека момчињата и девојчињата кои ќе ја поминат ноќта врз слама расфрлана на Бадник, ќе го сонуваат својот иден сопружник. Ќе забележите дека сите овие обичаи освен еден се во чест на семејството и напредокот.
Затоа – простете им на оние на кои им треба прошка и поминете го Божиќ со оние што ги сакате, во мир и љубов.
Исто така, вообичаено е да не се расчистува трпезата или да се исчисти куќата за време на Божиќ.
Исто така, на Божиќ никогаш не треба да претерувате со храна или пијалок, ниту да одите на гости, бидејќи тоа е семеен празник. На тој ден треба да се поканат на гости и да се угостат старите и немоќните.
5 обичаи кои секој треба да ги почитува:
1. Бадниково утро
Православните христијани овој празник го слават на 7 јануари, а Бадник се празнува ден пред Божиќ. Последен ден во Бадниковата недела кога се станува рано, пред зори, а потоа дедо и внук, најмладиот и најстариот маж од куќата одат во шумата да ја соберат бадниково гранче.
Веднаш по станувањето се пали оган во куќата и се послужува печењето, додека жените подготвуваат колачи, пити и божиќна трпеза.
2. Бадниково гранче
Пред зори, мажите ја напуштаат куќата и одат во шумата да ги исечат бадниковите гранко. При сечењето се кажува молитва за здравје и среќа на семејството. Првата гранка што паѓа на првиот удар се зема и се чува.
Во куќата се чува дел од гранчето и се верува дека носи мир и просперитет на целото семејство. Бадниковото гранче се носи дома на десното рамо, а кога ќе се донесе, тоа стои до влезната врата и стои таму до вечерта кога домаќинот ќе го внесе во куќата.
3. Погача
Погачата е колач направен од брашно, вода и масло, без квасец. Најчесто ја замесува најстариот член на куќата на првиот ден од Божиќ, пред изгрејсонце. Кога ќе се испече, се врти, и се полева со вино и се крши на онолку парчиња колку што има луѓе во куќата.
Во тестото се вметнува паричка и дел од бадниковото гранче, па на оној на кој ќе му се падне при кршење, според верувањето ќе има пари, здравје и среќа во текот на целата година.
4. Печено месо
Заедно со бадниковото гранче, домаќинот и неговите синови внесуваат во куќата печено свинско месо и слама.
Мажите кои носат печено свинско месо на ражен, со зборовите: „Добра вечер, среќен Бадник“ го газат прагот со десната нога, а во куќата ги пречекува домаќинката која ги посипува домаќинот и печеното со овес додека ги кажува зборови „Добра вечер! Честити да сте вие и вашето печено месо”.
5. Положајник – Прв човек што влегува во домот за да донесе среќа
Положајникот е личноста која прва влегува во куќата на Божиќ. Го пречекорува прагот со десната нога, го поздравува домаќинството со зборовите „Христос се роди“, на што тие одговараат „Навистина се роди“.
Тогаш положајникот се доближува до огнот и го запалува со бадниково гранче, велејќи: „Колку искри, толку пари, колку искри, толку среќа и радост“ и понатаму набројувајќи ги сите работи за кои мисли дека треба да се умножат во куќата на домаќинот.
Како правилно да го честитате Божиќ?
На Божиќ луѓето се поздравуваат со зборовите: „Христос се роди!“ и се отпоздравуваат со: „Вистина се роди!“. Ако се испрати честитка, треба да пишува: „Мир Божји, Христос се роди“.
